Zajmują tylko 3 proc. powierzchni kontynentów, a wiążą więcej cząsteczek węgla niż wszystkie lasy razem wzięte, dlatego to torfowiska chronią klimat. Są żywym pomnikiem przyrody, który przyrasta zaledwie 1 m sześc. na tysiąc lat.
Ta forma siedlisk przyrodniczych pełni wiele ważnych funkcji. Po pierwsze torfowiska zatrzymują wody gruntowe i powierzchniowe i filtrują je (poprzez wychwytywanie związków azotu i fosforu). No i regulują klimat, gdyż asymilowany przez rośliny węgiel zostaje unieruchomiony w złożach torfu. Torfowiska niskie i wysokie należą też do najbogatszych w gatunki ekosystemów strefy umiarkowanej. To także niestety jedne z najszybciej zanikających ekosystemów naszej strefy klimatycznej; ulęgają one postępującej degradacji wskutek zmian warunków hydrologicznych (głównie w wyniku przeprowadzonych przed laty melioracji) oraz zmian sposobów użytkowania. Dlatego tak tragicznymi wydarzeniami są pożary torfowisk i mokradeł jak te w kwietniu tego roku w Biebrzańskim Parku Narodowym (największym parku w Polsce), gdzie spłonęło ok. 10 proc. chronionej i bardzo cennej powierzchni terenu. Przyczyną tragedii było celowe podpalenie.
W Polsce jest ok. 50 tys. torfowisk, z których zdecydowana większość występuje na północy kraju, w pobliżu wybrzeża Bałtyku, na Mazurach i Kurpiach oraz w dolinach Noteci i Biebrzy. Na obszarach górskich torfowiska występują w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej w Karpatach oraz w Górach Izerskich, Karkonoszach, Górach Stołowych i Górach Bystrzyckich w Sudetach.
Poznajmy ciekawy przykład torfowisk. „Bór na Czerwonem” k. Nowego Targu (Kotlina Orawsko-Nowotarska) to część ostoi „Natura 2000”. Nazwę zawdzięcza glonowi Zygonium ericetorum, który jesienią ma kolor czerwony. Obszar obejmuje ok. 100 ha bardzo cennych i dobrze zachowanych fragmentów torfowiska wysokiego wraz z otaczającym je drzewostanami sosnowymi na wilgotnych i wapiennych siedliskach. Torfowisko powstało pod koniec epoki lodowcowej ok. 7-9 tys. lat temu i jest najstarszym żywym pomnikiem przyrody.
Zasadniczym elementem budującym jego masę są gatunki mchów z rodzaju Sphagnum. Charakterystyczna budowa pozwala roślinom podobnie jak gąbce szybko wchłaniać i gromadzić wodę, 1 kg suchej masy torfu potrafi zatrzymać kilkanaście litrów wody. Złoże torfu przyrasta bardzo wolno, w sprzyjających warunkach powiększa swoją miąższość o ok. 1 mm rocznie, maksymalnie 1 m na tysiąclecie. Bór ma budowę warstwową, rośnie tu ok. 60 gatunków roślin kwiatowych i paprotników, 15 gatunków wątrobowców i 33 gatunki mchów. Są wśród nich ujęte w „Czerwonej Księdze”, najcenniejsze są sosna drzewokosa (naturalny mieszaniec sosny zwyczajnej oraz kosodrzewiny), storczyk: kukułka plamista, rosiczka okrągłolistna oraz cała gama mchów i torfowców. Teren rezerwatu ma także doskonałe warunki lęgowe dla rzadkich ptaków takich jak bocian czarny czy cietrzew. Jeśli chodzi o inne gatunki fauny występuje tu np. kumak górski, traszka zwyczajna, czy żmija zygzakowata.
Rezerwat tworzy m.in. sosnowy bór bagienny. Występuje on w miejscach o bardzo wysokim poziomie wód gruntowych. Zwierciadło wody nie opada poniżej 50 cm pod powierzchnią terenu. W podłożu mogą występować piaski, na których odłożona jest warstwa silnie kwaśnego (pH 3,5 – 4,5) torfu typu wysokiego. Dominuje tu: sosna zwyczajna, brzoza omszona, rzadziej świerk. Runo jest bardzo bujne, budują je głównie krzewinki jak – bagno zwyczajne, borówka bagienna, żurawina bagienna, wełnianka pochwowata. Licznie rosną torfowce i mchy właściwe.
Inna formacja to: bór drzewokosy. Poziom wody w obrębie tych siedlisk leży średnio 50-20 cm poniżej powierzchni torfowiska. Latem może opadać do 30 cm. Odczyn podłoża jest kwaśny i bardzo kwaśny. Gatunkami charakterystycznymi są sosna drzewokosa, kosodrzewina, bagno zwyczajne, bażyna czarna, borówka bagienna borówka brusznica, wełnianka pochwowata, żurawina błotna i drobnoowocowa, mchy – płonniki i torfowce. Trzecia z formacji „Boru na Czerwonem” to podgórski wilgotny bór trzcinnikowy, w którym dominuje drzewostan świerkowo-sosnowy o bardzo ubogim runie. Występuje tu m.in. trawa trzcinnik owłosiony, roślina wysokogórska charakterystyczna dla piętra regla górnego, a zwłaszcza piętra kosówki.
